Đến nay, tổng số DQTV toàn thành phố đạt tỷ lệ 1,43% so với tổng dân số, tỷ lệ đảng viên gần 29%, trong đó, đảng viên trong dân quân đạt 25,3%, đảng viên trong tự vệ đạt gần 40,5%.
Để lực lượng DQTV có bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ kỹ chiến thuật đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, Đảng ủy quân sự, Bộ tư lệnh (BTL) TP Hồ Chí Minh tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới công tác huấn luyện, hội thi, hội thao. Hằng năm, thành phố chỉ đạo các cơ quan chuyên ngành tổ chức tập huấn cho hàng nghìn cán bộ quân sự xã, phường, thị trấn, cán bộ Ban CHQS cơ quan, tổ chức, chỉ huy đơn vị tự vệ cơ quan, doanh nghiệp, trường học về công tác quân sự, quốc phòng địa phương; chỉ đạo các quận, huyện, thành phố Thủ Đức tổ chức huấn luyện DQTV, đạt từ 85 đến 95% quân số. Bên cạnh đó, công tác huấn luyện được BTL TP Hồ Chí Minh chỉ đạo tiến hành toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, nội dung sát với yêu cầu, nhiệm vụ của từng lực lượng, gắn với thực tế địa bàn. Hằng năm, cơ quan quân sự các cấp xây dựng kế hoạch huấn luyện cho 100% đơn vị DQTV, tham mưu với địa phương làm tốt công tác chuẩn bị huấn luyện, nhất là việc tổ chức quán triệt nhiệm vụ, tập huấn, bồi dưỡng DQTV, chuẩn bị thao trường, bãi tập, huy động cao nhất quân số tham gia huấn luyện. Do đó, chất lượng huấn luyện DQTV không ngừng được nâng lên.
Cùng với đó, cơ quan quân sự thành phố và Ban CHQS các cấp luôn đặc biệt coi trọng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho lực lượng DQTV. Cán bộ, chiến sĩ luôn nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm, nâng cao bản lĩnh chính trị, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Các cấp còn quan tâm nâng cao trình độ lý luận chính trị cho lực lượng DQTV. 100% chỉ huy trưởng, gần 99% phó chỉ huy trưởng Ban CHQS xã, phường, thị trấn được đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng, đại học ngành quân sự cơ sở. Đây là nguồn lực quan trọng để phát huy hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương.
Hiện nay, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, BTL TP Hồ Chí Minh tham mưu, triển khai tổ chức lực lượng Dân quân thường trực (DQTT) luân phiên làm nhiệm vụ tập trung tại Bộ tư lệnh thành phố. Đây là mô hình làm điểm cho Quân khu 7 và toàn quân. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy quân sự, BTL thành phố, các cơ quan, đơn vị đã tích cực, chủ động triển khai thực hiện kế hoạch huấn luyện DQTT luân phiên làm nhiệm vụ tập trung tại BTL TP Hồ Chí Minh. Đến nay, đã huấn luyện được 6 khóa với 9 đại đội DQTT. Nội dung huấn luyện toàn diện cả về chính trị, quân sự, hậu cần, kỹ thuật. Công tác duy trì kỷ luật, tổ chức rèn luyện thể chất và xây dựng nền nếp chính quy luôn được thực hiện chặt chẽ. Cán bộ đại đội, trung đội và chiến sĩ DQTT an tâm tư tưởng, xác định tốt nhiệm vụ được phân công, tham gia huấn luyện các nội dung bảo đảm quân số, tác phong. Sau khi trải qua thời gian huấn luyện tập trung tại BTL thành phố, đội ngũ cán bộ, chiến sĩ DQTT luôn có bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ huấn luyện, khả năng SSCĐ được nâng cao, là lực lượng nòng cốt xây dựng nền nếp chính quy, chấp hành kỷ luật, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Thời gian qua, lực lượng DQTV của thành phố đã phát huy tốt vai trò, trách nhiệm, vận dụng kiến thức đã được học tập vào quá trình thực hiện nhiệm vụ tại các địa phương, thực sự là lực lượng nòng cốt trong thực hiện các nhiệm vụ. Trong đó, đã thường xuyên, tích cực, chủ động phối hợp với các lực lượng khác trong tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, phối hợp chặt chẽ với lực lượng công an, bộ đội biên phòng và các lực lượng khác tiến hành tuần tra hằng năm trung bình hơn 1 triệu lượt DQTV, đấu tranh phòng, chống tội phạm, tham gia và bắt giữ hơn 1.000 đối tượng, góp phần quan trọng giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn thành phố. Mỗi năm, thành phố huy động trung bình hơn 9.000 DQTV tham gia hỗ trợ điều tiết giao thông, phòng, chống khắc phục hậu quả sự cố, thiên tai, dịch bệnh, cháy nổ, tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ, bảo vệ môi trường, giúp đỡ nhân dân trong xây dựng nông thôn mới, xóa đói, giảm nghèo, góp phần củng cố niềm tin của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân đối với lực lượng DQTV nói riêng, LLVT TP Hồ Chí Minh nói chung. Đặc biệt, trong nhiệm vụ phòng, chống dịch Covid-19 hiện nay, hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ DQTT đã không quản ngại khó khăn, gian khổ, xung phong trên tuyến đầu chống dịch. Nhiều đồng chí đã tham gia thực hiện nhiệm vụ tại các bệnh viện dã chiến, khu vực cách ly, các chốt kiểm dịch, hoàn thành tốt nhiệm vụ, để lại ấn tượng, tình cảm tốt đẹp trong lòng nhân dân...
Đại tá LÊ XUÂN THẾ, Phó tư lệnh, Tham mưu trưởng Bộ tư lệnh TP Hồ Chí Minh