Thiếu nguồn kế cận

Ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19 gây nên sự ảm đạm của sân khấu kịch TP Hồ Chí Minh. Từ hàng chục điểm diễn kịch, hiện thành phố chỉ còn lại 4 sân khấu sáng đèn, nhưng cũng hoạt động chật vật. Theo đánh giá của giới nghệ sĩ, nhà nghiên cứu, ngoại trừ tác động tiêu cực của dịch Covid-19, điều đáng lo là đội ngũ kế cận trong các loại hình sân khấu đang thiếu hụt nghiêm trọng. NSND Trần Ngọc Giàu, Chủ tịch Hội Sân khấu TP Hồ Chí Minh, nhận định: “Khán giả thay đổi, xã hội thay đổi, sân khấu cũng phải thay đổi, không thể cứ dựa mãi vào ánh hào quang của lớp nghệ sĩ gạo cội mà phải tìm, phải đào tạo nguồn kế cận. Thế nhưng, nhiều bộ môn nghệ thuật hiện nay đang thiếu vắng những gương mặt trẻ triển vọng, tâm huyết, yêu nghề”.

Công bằng mà nói, không riêng sân khấu kịch mà ở loại hình nào cũng thiếu nguồn kế cận, thiếu trầm trọng nhân tài thực thụ. Đặc biệt, các loại hình nghệ thuật truyền thống, như: Hát bội, cải lương, tuồng... hiện nay rất hiếm gương mặt trẻ. Theo soạn giả Hoàng Song Việt, trong nền tảng văn hóa có lĩnh vực nghệ thuật. Mục đích hiện nay của TP Hồ Chí Minh là giữ gìn, phát huy nghệ thuật truyền thống, cũng là mục tiêu trong việc hướng tới thành phố văn hóa. Vấn đề quan trọng là khắc phục ngay tình trạng thiếu nguồn bổ sung thông qua những biện pháp căn cơ, linh hoạt và phù hợp hơn trong việc tuyển sinh để các em có thể học nghề, ra nghề phục vụ khán giả.

Thực tế cho thấy, mỗi năm Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh và Trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật TP Hồ Chí Minh đào tạo, cho ra trường hàng trăm diễn viên, đạo diễn, họa sĩ thiết kế sân khấu, nhưng nguồn nhân lực đủ chuẩn để thúc đẩy sự phát triển của sân khấu thành phố vẫn thiếu hụt. Một phần bởi các diễn viên trẻ chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn sân khấu hiện nay, chưa tự rèn giũa mình và thiếu tâm huyết để sống chết với nghề; một phần bởi thu nhập quá bấp bênh nên đành bỏ nghề. Bởi thế, tài năng cho sân khấu, nguồn nhân lực làm nghệ thuật đã thiếu lại càng thêm vắng.

leftcenterrightdel
Sân khấu cải lương TP Hồ Chí Minh đang thiếu những gương mặt trẻ tài năng.

Chủ động chiến lược “ươm mầm”

Đảng ta đã xác định, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy kinh tế-xã hội. Đầu tư cho văn hóa là đầu tư lâu dài. Cho nên, vấn đề quan trọng là lựa chọn, tìm nguồn ươm mầm tài năng cho VHNT. Nhạc sĩ Trần Long Ẩn, Chủ tịch Hội Âm nhạc TP Hồ Chí Minh, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học, Nghệ thuật thành phố, cho rằng: Thế hệ trẻ cần có sự hiểu biết về văn hóa dân tộc; muốn vậy, cần định kỳ tổ chức những cuộc thi VHNT vừa để phổ biến, quảng bá kiến thức chuyên môn, vừa tạo sân chơi để thế hệ trẻ có thể thử sức, bộc lộ thiên hướng, năng khiếu giúp cho việc tuyển chọn, đào tạo của các nhà trường, cơ sở đào tạo thêm phong phú và chất lượng hơn.

Đào tạo nhân lực cho hoạt động văn hóa hay các bộ môn nghệ thuật truyền thống liên quan mật thiết đến năng khiếu, không thể cào bằng, “ấp là nở”. Muốn phát hiện tài năng phải đào tạo từ sớm, khi các em còn nhỏ để có điều kiện nuôi dưỡng tài năng. Cùng với chiến lược thu hút công chúng cho các loại hình sân khấu, nghệ thuật cần có kế hoạch đào tạo đội ngũ kế cận một cách bài bản, chính quy. Theo NSƯT, đạo diễn Trần Minh Ngọc (Trường Đại học Sân khấu-Điện ảnh TP Hồ Chí Minh), Nhà nước cần đào tạo chính quy cho nghệ thuật sân khấu ngay từ bậc THPT để dạy những vấn đề cơ bản, lên bậc đại học chỉ tập trung đào tạo chuyên sâu, tăng thời gian thực hành chuyên môn, kỹ năng nghề...

Hiện nay, ngoài việc đào tạo tại các trường chuyên môn, nhiều nhà hát, sân khấu cũng đào tạo nguồn để phục vụ khán giả. Mặc dù chất lượng cũng phần nào đáp ứng nhu cầu nhưng đó vẫn là hình thức “nghề dạy nghề”, chưa thực sự bài bản, căn cơ. Phải có những chiến lược lâu dài, hiệu quả để ươm mầm tài năng cho VHNT, không thể cứ thiếu hụt, chắp vá mãi. Đây là tâm nguyện của nhiều nghệ sĩ, nhà quản lý văn hóa, được lãnh đạo Sở Văn hóa và Thể thao thành phố tâm đắc. Theo đó, sở sẽ rà soát lại việc đào tạo nhân lực bổ sung cho lĩnh vực VHNT, đưa sân khấu học đường vào biểu diễn tại các trường học để học sinh các cấp được tiếp cận nghệ thuật truyền thống.

Trước đòi hỏi thực tế về nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển VHNT, đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh định hướng các ngành chức năng thành phố nghiên cứu xây dựng trường phổ thông năng khiếu về VHNT. Vào học những trường này các em có năng khiếu được tuyển chọn vẫn học văn hóa bình thường, nhưng chương trình học được điều chỉnh để dành 1/3 thời gian đào tạo chuyên sâu về VHNT. Các nghệ sĩ đang biểu diễn có thể trở thành giáo viên thỉnh giảng của trường. Đây là chiến lược ươm mầm từ sớm, tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, góp sức để văn hóa thực sự là động lực phát triển TP Hồ Chí Minh.

Bài và ảnh: TRẦN THỦY