Khu vực diễn ra hoạt động khai thác cát trái phép là nơi giáp ranh với vùng biển giữa tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu và tỉnh Tiền Giang. Đối tượng thường lợi dụng đêm tối để qua vùng biển Cần Giờ khai thác cát. Khi gặp lực lượng tuần tra, các đối tượng không chấp hành yêu cầu kiểm tra mà chạy qua địa bàn giáp ranh và thông báo cho các phương tiện xung quanh bỏ chạy. Các đối tượng này thường liều lĩnh tổ chức khai thác có quy mô, với nhiều thủ đoạn tinh vi nhằm né tránh sự kiểm tra của các cơ quan chức năng, không chỉ gây mất an ninh trật tự tại địa phương, ô nhiễm môi trường, nguy cơ sụt lún đất mà còn ảnh hưởng lớn đến môi trường sống.

Mới đây, tổ công tác của Phòng Phòng, chống ma túy và tội phạm, Bộ đội Biên phòng (BĐBP) TP Hồ Chí Minh cùng cán bộ, chiến sĩ của Đồn Biên phòng Cần Thạnh phát hiện 4 phương tiện đang khai thác cát trái phép. Các phương tiện gồm: BV-6666 (do Trần Văn Sơn, sinh năm 1984, trú tại Bà Rịa-Vũng Tàu làm thuyền trưởng), HP-4437 (do Trần Văn Biên, sinh năm 1989, trú tại Nam Định làm thuyền trưởng), SG-7368 (do Lại Văn Phượng, sinh năm 1980, trú tại Nam Định làm thuyền trưởng), HP-4477 (do Ngô Văn Chưởng, sinh năm 1988, trú tại Nam Định làm thuyền trưởng). Các phương tiện chứa khoảng 800m3 cát và được trang bị nhiều máy hút cát với công suất lớn. Tổ công tác BĐBP thành phố lập biên bản vi phạm hành chính, tạm giữ người và phương tiện để tiếp tục điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật.

leftcenterrightdel
Bộ đội Biên phòng TP Hồ Chí Minh kiểm tra phương tiện, tang vật khai thác cát trái phép.

Theo đồng chí Lê Minh Dũng, Chủ tịch UBND huyện Cần Giờ, từ năm 2015 đến nay, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý gần 160 trường hợp khai thác, vận chuyển cát trái phép. Khó khăn hiện nay trong việc xử lý tình trạng khai thác cát trái phép là quy định tịch thu tang vật đối với hành vi này phải từ 50m3 trở lên. Do đó, các đối tượng vi phạm khi bị phát hiện thường không chấp hành ngay mà điều khiển phương tiện bỏ chạy, xả cát xuống biển để phi tang, tránh bị tịch thu phương tiện. Ngoài ra, các đối tượng thường thuê phương tiện từ chủ sở hữu khác dưới danh nghĩa hợp pháp là chở hàng hoặc thực hiện dự án. Quá trình điều tra, xác minh, chủ phương tiện thường không thừa nhận việc cho phép các thuyền viên thực hiện hành vi khai thác cát trái phép cũng gây khó khăn trong việc xác định lỗi vi phạm.

Đại tá Tô Danh Út, Chỉ huy trưởng BĐBP TP Hồ Chí Minh kiến nghị, cần sửa đổi quy định xử lý vi phạm hành chính theo hướng tịch thu phương tiện vi phạm khi phương tiện đó đã bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng tiếp tục tái phạm. Điều này sẽ gắn trách nhiệm của chủ sở hữu trong việc cho thuê phương tiện, hạn chế việc cá nhân, tổ chức “bắt tay” làm hợp đồng giả để hợp thức hóa hồ sơ khi bị bắt giữ phương tiện. Đồng thời sửa đổi Nghị định số 33/NĐ-CP ngày 3-4-2017 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản theo hướng tăng mức phạt tiền đối với hành vi khai thác cát trái phép và phân cấp thành nhiều mức phạt khác nhau.

Ở góc độ địa phương tiếp giáp, đồng chí Nguyễn Văn Tiệp, Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Tiền Giang cho biết: Trên địa bàn tỉnh không còn mỏ cát được cấp phép trong khi nhu cầu sử dụng cát san lấp lớn nên cũng diễn ra hoạt động khai thác cát trái phép. Để thực hiện hiệu quả công tác phòng, chống khai thác, vận chuyển cát trái phép, các địa phương cần tăng cường chia sẻ thông tin, thực hiện tốt quy chế phối hợp trong kiểm tra, xử lý hoạt động khai thác, vận chuyển cát trái phép. Đồng thời, nên sửa đổi quy định pháp luật, tịch thu phương tiện khi phương tiện có khối lượng cát 10m3 trở lên thay vì 50m3 như quy định hiện nay.

Vừa qua, TP Hồ Chí Minh tổ chức hội nghị trao đổi thông qua đề án phòng, chống tình trạng khai thác cát trái phép trên vùng biển Cần Giờ và vùng giáp ranh với thành phố. Đề án sẽ triển khai trên các tuyến sông thường xuyên xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép, như: Đồng Nai, Sài Gòn, Đồng Tranh, Soài Rạp, Lòng Tàu và trọng tâm là khu vực biển Cần Giờ. Mục tiêu của đề án là tăng cường trao đổi thông tin, sự phối hợp giữa các sở, ngành của thành phố và các tỉnh giáp ranh nhằm thực hiện Quy chế phối hợp số 37/QCPH đã ký kết ngày 6-1-2017 giữa UBND TP Hồ Chí Minh và các tỉnh giáp ranh. Đề án được kỳ vọng sẽ giải quyết dứt điểm tình trạng khai thác cát trái phép, vận chuyển, kinh doanh cát không rõ nguồn gốc trên địa bàn thành phố.

Theo đồng chí Trần Vĩnh Tuyến, Phó chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, để thực hiện đạt các mục tiêu đề ra, thành phố và các tỉnh giáp ranh sẽ rà soát các quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực khoáng sản, giao thông thủy, xem xét đề xuất bổ sung, sửa đổi theo hướng tăng mức xử phạt đối với hành vi khai thác cát trái phép, kinh doanh, vận chuyển cát không rõ nguồn gốc hợp pháp. Cùng với đó là tăng cường các biện pháp xử lý, chế tài các phương tiện và người tham gia điều khiển phương tiện khai thác cát trái phép, bảo đảm đủ sức răn đe. Thành phố cũng hình thành tổ công tác liên ngành để xử lý tình trạng khai thác cát trái phép nhanh chóng, kịp thời.

Bài và ảnh: HỒNG GIANG