Âm vang chiến công 

Cả hai Trung đoàn 174 hoạt động ở hai miền đất nước đều hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, xây dựng nên truyền thống vẻ vang của hai trong số những trung đoàn chủ lực đầu tiên của Quân đội ta, ra đời từ căn cứ địa Việt Bắc cách nay vừa tròn 70 năm (19-8-1949 / 19-8-2019). Đó là Đoàn Cao-Bắc-Lạng.

Gần đây, từ miền Nam, chúng tôi “hành quân” ra căn cứ địa Việt Bắc xưa thăm lại dấu tích thời “trứng nước” của trung đoàn. Chúng tôi đã đến Đông Khê (Cao Bằng)-nơi diễn ra trận đánh then chốt mở đầu Chiến dịch Biên giới Thu Đông 1950. Ngày ấy, sau khi đánh thắng trận đầu: Bông Lau-Lũng Phầy, Trung đoàn 174 được giao chủ công tiêu diệt căn cứ quân sự Đông Khê. Chính nơi đây, ngày 16-9-1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trực tiếp lên đài quan sát trận địa và động viên bộ đội. Cũng chính trận đánh lịch sử này đã xuất hiện một trong những anh hùng đầu tiên của Quân đội ta: Anh hùng La Văn Cầu. Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, Trung đoàn 174 được giao đánh đồi A1. Chuỗi bộc phá ngàn cân được trung đoàn cùng lực lượng công binh mặt trận thực hiện như câu chuyện huyền thoại được lưu truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác.

leftcenterrightdel
Cựu chiến binh Trung đoàn 174 và người dân địa phương kể chuyện truyền thống trung đoàn tại Đền thờ Liệt sĩ Long Khốt (Long An). Ảnh: THẾ TUYỂN

Cuối năm 1967, trung đoàn tới Tây Nguyên, bổ sung vào Sư đoàn 1, tham gia Chiến dịch Đắc Tô-Tân Cảnh. Cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 174 đã kiên cường chiến đấu với lữ đoàn dù 173 khét tiếng của Mỹ. Hơn 200 liệt sĩ của trung đoàn đã nằm lại nơi đây; hòa vào đất đai của núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ.

Trong Chiến dịch Nguyễn Huệ năm 1972, Trung đoàn 174 được giao mũi chủ công tiêu diệt chi khu quân sự Lộc Ninh, góp phần giải phóng hoàn toàn huyện Lộc Ninh, làm cơ sở thành lập thủ phủ của Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.

Trước khi Hiệp định Paris về việc chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam (27-1-1973) được ký kết, từ miền Đông Nam Bộ, Trung đoàn 174 được lệnh hành quân cấp tốc về chiến trường Đồng bằng sông Cửu Long. Trung đoàn được giao mũi chủ công tiêu diệt chi khu Long Khốt, một căn cứ quân sự án ngữ nơi cửa ngõ tiến về Đồng Tháp Mười. Cuộc chiến diễn ra quyết liệt. Để giải phóng được yếu khu mang tính chiến lược này trong vòng 3 năm (1972-1975) đã có hơn 1.200 cán bộ, chiến sĩ anh dũng hy sinh, trong đó có 700 liệt sĩ của Trung đoàn 174.

Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh, trong khi Trung đoàn 174 thuộc Sư đoàn 316 tham gia đánh Buôn Ma Thuột thì Trung đoàn 174 thuộc Sư đoàn 5 trong đội hình Đoàn 232 tiến công địch ở hướng tây nam Sài Gòn. Sau khi hành quân vượt Đồng Tháp Mười, “nhổ” nhiều đồn bốt địch, trung đoàn được giao mũi chủ công giải phóng thị xã Tân An. Đúng 12 giờ 30 phút, ngày 30-4-1975, dưới sự chỉ huy trực tiếp của Trung đoàn phó Vũ Viết Cam, cán bộ chiến sĩ Tiểu đoàn 5 đã cắm lá cờ Quyết chiến Quyết thắng trên nóc dinh tỉnh trưởng Long An.

Hơn 10 năm chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam và làm nghĩa vụ quốc tế với nhân dân Campuchia (1977-1989), Trung đoàn 174 đều vượt qua muôn trùng khó khăn, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Cần xây dựng bộ sử chung

Trung đoàn 174 là một trong những chiếc nôi bồi dưỡng, rèn luyện, đào tạo cho quân đội và đất nước nhiều nhân tài; trong đó có nhiều tướng lĩnh và Anh hùng LLVT nhân dân. Theo thống kê chưa đầy đủ, 70 năm qua, kể từ ngày thành lập (19-8-1949), đã có 25 cán bộ xuất thân từ trung đoàn được phong quân hàm cấp tướng; nhiều đồng chí giữ trọng trách, trụ cột trong quân đội. Hàng chục tập thể, 12 cán bộ, chiến sĩ của trung đoàn được tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.

Để có cuộc sống hôm nay, đất nước ta đã trải qua mấy cuộc chiến tranh. Cuộc chiến tranh nào cũng có những tình huống phức tạp. Việc sáp nhập, xây dựng thêm các đơn vị để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ là điều hết sức bình thường. Nay, chiến tranh đã kết thúc, chúng ta cần tổng kết chiến tranh, bổ sung vào kho tàng lịch sử đánh giặc giữ nước của ông cha ta và cũng là tài liệu giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ. Lịch sử của Trung đoàn 174 cũng vậy, cần được thực hiện một cách căn cơ, bài bản vừa mang tính khoa học lịch sử, vừa mang tính thực tiễn.

Chúng tôi vừa có chuyến thăm Trung đoàn 174 (Sư đoàn 316) và Trung đoàn 174 (Bộ CHQS tỉnh Tây Ninh). Đọc hai cuốn lịch sử của hai Trung đoàn 174, chúng tôi ngỡ ngàng bởi hai đơn vị có chung nguồn gốc, nhưng thông tin còn nhiều điểm khác nhau. Ví như: Thứ nhất, về nhân sự, Trung tá Đặng Văn Việt là Trung đoàn trưởng đầu tiên (19-8-1949) nhưng cuốn sử của Trung đoàn 174 (Bộ CHQS tỉnh Tây Ninh) lại ghi là trung đoàn trưởng giai đoạn 1952-1953. Thứ hai, quá trình chiến đấu của hai Trung đoàn 174 từ năm 1967 đến nay đề cập chưa hệ thống, chưa khoa học khiến người đọc không hiểu hai trung đoàn cùng mang phiên hiệu 174 thì trung đoàn nào là chính thức (?).

Ban liên lạc Truyền thống Cựu chiến binh Trung đoàn 174 tại TP Hồ Chí Minh mong muốn, các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng phối hợp chỉ đạo xây dựng bộ sử chung cho Trung đoàn 174, để làm sâu sắc hơn công tác giáo dục truyền thống về một trong những trung đoàn chủ lực đầu tiên của Quân đội ta, khi thành lập là một trong hai trung đoàn chủ lực trực thuộc Bộ Tổng tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam. Cả hai trung đoàn mang phiên hiệu 174 đã có mặt khắp các chiến trường trong nước và nước bạn, luôn được giao nhiệm vụ chủ công trong những trận đánh, những chiến dịch có ý nghĩa then chốt, góp phần tích cực vào thắng lợi chung của quân đội, của nhân dân trong các cuộc kháng chiến...

 Đại tá TRẦN THẾ TUYỂN (Trưởng ban liên lạc Truyền thống Cựu chiến binh Trung đoàn 174 tại TP Hồ Chí Minh)