Giữ vững thị trường bán lẻ nội địa

Nhận diện thách thức và cơ hội

Hệ thống bán lẻ tại TP Hồ Chí Minh nhiều năm nay tồn tại những cái tên nổi tiếng: Lotte (Hàn Quốc), Parson (Ma-lai-xi-a), Aeon (Nhật Bản), Metro (Đức), Big C (Pháp)… Mới đây, các tập đoàn kinh tế lớn của Thái Lan đã mua lại toàn bộ hệ thống bán lẻ (19 siêu thị) Metro Việt Nam, đổi tên thành Mega Market cũng như hệ thống Big C. Bên cạnh đó, hệ thống bán lẻ B’Smart, Nguyễn Kim, Robins, Zalora… cũng đang được sở hữu bởi nhà bán lẻ nước ngoài. Tại thành phố, hiện chỉ còn lại những thương hiệu bán lẻ nội địa như: Co.opmart, Satramart, VinMart cùng với chuỗi các cửa hàng tiện lợi Co.opFood, SatraFoods và VinMart+…

Theo báo cáo của Hiệp hội Doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh, lượng hàng hóa của doanh nghiệp nội địa sản xuất từng đạt 80%-90% ở các kênh bán lẻ, nhưng gần đây tại một số hệ thống bán lẻ có yếu tố nước ngoài cho thấy tỷ lệ hàng ngoại đang chiếm đa số. Hàng Việt Nam bảo đảm chất lượng không khó vào siêu thị của doanh nghiệp trong nước, nhưng lại gặp nhiều trở ngại khi muốn đưa vào siêu thị có vốn đầu tư nước ngoài. Sự cạnh tranh này cũng khiến các doanh nghiệp trong nước bộc lộ những điểm yếu về lao động, tính chuyên nghiệp, năng lực quản lý, công nghệ kiểm soát quy trình…

Ông Nguyễn Thành Nhân, Tổng giám đốc Liên hiệp Hợp tác xã thương mại TP Hồ Chí Minh (Saigon Co.op) cho rằng, bất kỳ cuộc cạnh tranh nào cũng tạo động lực để các bên tham gia thị trường tiếp tục hoàn thiện năng lực để phát triển, và ngành bán lẻ cũng vậy. Hiện nay, bán lẻ hiện đại mới đáp ứng được 25% nhu cầu của người dân, 75% còn lại vẫn phụ thuộc vào thị trường truyền thống. Cơ hội dành cho các nhà bán lẻ nội địa còn rất lớn khi các mô hình bán lẻ truyền thống hoàn toàn thuộc về các cơ sở kinh doanh bán lẻ cá thể trong nước.

Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Phó giám đốc Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh cũng nhận định, các doanh nghiệp trong nước hiện chỉ tập trung phát triển ở trung tâm thành phố, trong khi dư địa rất lớn chưa được quan tâm là toàn bộ thị trường nông thôn và những tỉnh, thành phố đang trong quá trình phát triển. Vấn đề mấu chốt là cần tăng cường tính kết nối giữa các nhà bán lẻ và các nhà sản xuất. Nhà bán lẻ trong nước nên mở rộng đầu tư mạng lưới cũng như kênh phân phối, nâng cao tính chuyên nghiệp trong hoạt động. Về phía nhà sản xuất, phải tăng năng lực cạnh tranh bằng đầu tư dây chuyền sản xuất, tạo sản phẩm chất lượng cùng sự khác biệt, đáp ứng nhu cầu và thị hiếu người tiêu dùng.

Người dân mua sắm tại hệ thống siêu thị Co.opmart TP Hồ Chí Minh. 

Giải pháp cấp thiết và bền vững

Theo đại diện Saigon Co.op, định hướng phát triển sẽ tập trung vào ba lĩnh vực liên quan đến hàng hóa và logistics, hoạt động vận hành, phát triển mạng lưới và nguồn lực. Saigon Co.op quyết tâm cải tiến hoạt động các điểm bán hiện hữu, xây dựng thêm các mô hình kinh doanh mới. Dự kiến trong hai năm tới, Saigon Co.op sẽ mở thêm 10 siêu thị Co.opmart lớn ở các đô thị, 20 siêu thị vừa và nhỏ. Đến năm 2020 sẽ có 130 siêu thị Co.opmart, 8-10 đại siêu thị Co.opXtra, 3-5 trung tâm thương mại Sense City, phát triển thêm 30-50 cửa hàng tiện lợi Co.opFood, triển khai liên kết và nhượng quyền với các cửa hàng tạp hóa truyền thống (60-80 điểm bán mỗi năm).

Ông Nguyễn Phúc Khoa, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Thương mại Sài Gòn (Satra) cho biết: Trong giai đoạn 2016-2020, Satra tiếp tục mở rộng thị trường và kênh phân phối, gồm xây dựng 11 siêu thị Satramart, 5 Trung tâm thương mại Central Mall, 200 cửa hàng tiện lợi SatraFood. Mỗi năm sẽ phát triển 20-30 cửa hàng SatraFoods, trải rộng khắp các địa bàn. Đến cuối năm 2016, nhiều khả năng Satra sẽ vượt mốc 100 cửa hàng SatraFoods.

Ông Nguyễn Anh Đức, Phó tổng giám đốc Saigon Co.op cho rằng, cạnh tranh trong lĩnh vực bán lẻ là rất dữ dội. Do vậy, nếu chỉ bàn đến việc phát triển Saigon Co.op hoặc Satra thì chưa đủ, mà cần có một quy mô phát triển tổng thể về mạng lưới phân phối của thành phố. Doanh nghiệp nội địa cần có giải pháp phát triển mạng lưới phân phối thông qua các kênh truyền thống, phải xem đây là giải pháp tối ưu trong thời điểm hiện nay. Các nhà doanh nghiệp và nhà sản xuất muốn đáp ứng được những yêu cầu này cần phải tự nâng cao năng lực cạnh tranh bằng cách thay đổi tư duy quản lý, quản trị, nâng cao trình độ và tay nghề cho người lao động, tăng cường đầu tư, ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại, trang bị máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất.

Thời gian gần đây, tại TP Hồ Chí Minh thường xuyên diễn ra các buổi gặp gỡ và bàn giải pháp giữ vững thị trường bán lẻ trong nước, phát triển kênh phân phối truyền thống. Doanh nghiệp nhận thấy phải tự động hóa sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm. Đồng thời, nhà bán lẻ cần chú trọng khai thác, phát triển mô hình thương mại điện tử mà trong đó các doanh nghiệp không có chung ngành hàng, nhưng liên kết lại trong cùng mạng lưới phân phối để giảm chi phí, tăng năng lực cạnh tranh, quảng bá sản phẩm, thương hiệu. Các doanh nghiệp bán lẻ nội địa mong muốn Nhà nước cần có những chính sách hỗ trợ về nguồn hàng, mặt bằng, vốn, lao động, nhất là tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận mặt bằng để phát triển, tiếp tục đẩy mạnh Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”…  thì mới có thể cạnh tranh được với các doanh nghiệp bán lẻ nước ngoài.

Mới đây, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thành Phong đã chỉ đạo Sở Công Thương gấp rút hoàn thành quy hoạch phát triển kinh doanh dịch vụ, thương mại trên địa bàn. Cùng với đó, xây dựng chương trình về thương hiệu của TP Hồ Chí Minh, tập trung xác định những sản phẩm chủ lực của thành phố. Lãnh đạo Thành phố sẽ khẩn trương tìm giải pháp để giúp giữ thị phần bán lẻ cho doanh nghiệp nội, vì nếu "chậm chân" sẽ mất thị trường về tay các nhà bán lẻ nước ngoài mà hệ quả là sẽ tác động rất lớn đến sản xuất trong nước.

Bài và ảnh: HÙNG KHOA