Từ chiều sâu lịch sử
Theo nghiên cứu của học giả Nguyễn Đình Đầu, 98 tuổi, ngụ tại quận 1 (TP Hồ Chí Minh), năm 1790, Nguyễn Ánh chọn đất Sài Gòn làm thủ phủ và đặt tên là Gia Định kinh. Để củng cố vững chắc vị thế phòng thủ, chúa Nguyễn đã nhờ sĩ quan công binh Pháp phác thảo họa đồ kinh thành kiên cố theo kiểu kiến trúc Vauban, nhưng lại tuân thủ phương vị theo nguyên tắc phong thổ Á Đông. Thành có 8 cửa và 8 pháo đài nên gọi là thành Bát Quái, hay còn gọi là Quy Thành. Mặt phía nam của thành nhìn về sông Sài Gòn. Để thuyền bè dễ dàng vào đến tận thành Bát Quái, một con kênh đào được hình thành mang tên Kinh Lớn. Do đặc thù sản phẩm thương mại và trao đổi hàng hóa của người Hoa nên Kinh Lớn còn có tên gọi khác là kênh Chợ Vải....
Năm 1956, đại lộ Charner được đổi tên là đại lộ Nguyễn Huệ. Từ năm 1960, trên đường Nguyễn Huệ hình thành chợ hoa. Mỗi độ xuân về, hoa từ khắp nơi theo những con thuyền về tập kết ở bến, trên bờ và trải dài dọc đại lộ. Mặc dù chợ chỉ họp duy nhất một lần trong năm, nhưng chợ hoa Nguyễn Huệ cùng với chợ chim Huỳnh Thúc Kháng trở thành nơi vui xuân nổi tiếng của người Sài Gòn.
    |
 |
|
Du khách tham quan, thưởng ngoạn đường hoa Nguyễn Huệ Tết Đinh Dậu 2017. |
Trong ký ức của nhà nghiên cứu Nguyễn Trọng Xuất, 85 tuổi, ngụ tại quận 3 (TP Hồ Chí Minh), từ khi chợ hoa hình thành, những ngày giáp Tết, mọi người nô nức đi chợ hoa, ngắm hoa và mua bán những cành hoa tươi nhân dịp năm mới. Nam thanh nữ tú cũng rủ nhau đến chợ hoa để hẹn hò, thưởng ngoạn, tận hưởng không khí Tết. Nơi đây trở thành điểm hẹn lý tưởng của đông đảo người dân thành phố mỗi độ Tết đến, Xuân về. Bởi vậy, với người Sài Gòn, chợ hoa Nguyễn Huệ luôn là một phần kỷ niệm đẹp trong cuộc đời.
Lan tỏa giá trị văn hóa
Từ Tết Giáp Thân 2004, đường hoa Nguyễn Huệ chính thức được tổ chức quy mô trong dịp Tết cổ truyền của dân tộc. TP Hồ Chí Minh chọn đường Nguyễn Huệ để trưng bày, trang trí các loại hoa, linh vật phục vụ khách du xuân giải trí, thưởng ngoạn. Từ đó, vào dịp Tết Nguyên đán hằng năm, đường hoa Nguyễn Huệ lại được xây dựng, đón khách với từng chủ đề trang trí khác nhau. Tại đây, cùng với những mô hình trang trí sáng tạo là những cảnh tái hiện văn hóa dân tộc xưa và nếp sống làng quê Việt, có ao sen với vó câu, dòng kênh với cầu khỉ chênh vênh, đường làng quê và quán cóc bên đường; những gánh hàng hoa, những chiếc thuyền hoa... đem lại cho du khách cảm giác tươi vui, ấm áp, mới lạ mà gần gũi, thân quen. Đường hoa Nguyễn Huệ thực sự là công trình văn hóa du lịch giàu ý nghĩa của TP Hồ Chí Minh, mang vẻ đẹp rực rỡ cho thành phố mỗi dịp xuân về; đồng thời là địa điểm vui chơi của du khách thập phương.
Hai bên đường Nguyễn Huệ, các công trình lịch sử, văn hóa được xây dựng, chỉnh trang, trùng tu, tôn thêm vẻ đẹp của đường hoa, tạo nên diện mạo nổi bật cho thành phố. Trong đó, phải kể tới trụ sở UBND thành phố đã 109 "tuổi", được thiết kế theo dạng lầu chuông đúc cao, kiểu kiến trúc phổ biến ở miền Bắc nước Pháp; khách sạn Rex hạng sang nổi tiếng với 5 tầng được xây dựng từ năm 1927; tòa nhà Bitexco cao chót vót… Những công trình đó càng tô điểm cho đường hoa Nguyễn Huệ thêm nét đẹp sang trọng, cổ kính, hấp dẫn, lan tỏa nét văn hóa đặc trưng của Thành phố mang tên Bác kính yêu. Điểm nhấn trung tâm của khu vực này là Công viên Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh ở đầu phố đi bộ Nguyễn Huệ, ngay trước tòa nhà UBND thành phố, được khánh thành tháng 5-2015, đúng dịp kỷ niệm 125 năm Ngày sinh của Bác. Theo nguyên Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh Lê Thanh Hải, đây là công trình văn hóa biểu tượng cho niềm tôn kính của Đảng bộ, chính quyền, nhân dân TP Hồ Chí Minh đối với vị Cha già kính yêu của dân tộc. Bên phố đi bộ có hệ thống ngầm gồm trung tâm theo dõi, trung tâm điều khiển nhạc nước, ánh sáng, hệ thống dịch vụ hiện đại… Mỗi ngày có hàng nghìn lượt người đến tham quan, vui chơi tại phố đi bộ Nguyễn Huệ.
Chỉ còn ít ngày nữa, đường hoa Nguyễn Huệ Tết Mậu Tuất 2018 sẽ được xây dựng phục vụ khách du xuân. Lấy linh vật là chó Phú Quốc, đường hoa Nguyễn Huệ Tết năm nay được thiết kế sang trọng, hiện đại, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc thời kỳ hội nhập.
Bài và ảnh: YẾN LONG