Mẹ có 8 người con trai và 2 cháu nội, ngoại là liệt sĩ. Người dân Củ Chi quen gọi mẹ Rành là “Bà mẹ dũng sĩ”, hay “Người mẹ Đất thép” để tỏ lòng kính trọng ý chí, nghị lực cùng những cống hiến, hy sinh của mẹ cho cách mạng. Con đường mang tên mẹ được người dân địa phương quen gọi là đường Mẹ Rành.
Mẹ Nguyễn Thị Rành (Tám Rành) sinh năm 1900, tại ấp Trại Đèn, xã Phước Hiệp, huyện Củ Chi. Cha mẹ mất sớm, hoàn cảnh gia đình khó khăn, túng bấn, khi mới 14 tuổi, Tám Rành bị tên Lý Hạnh cho lính đến nhà bắt về làm mướn để trừ món nợ của cha mẹ đã vay. Càng lớn, Tám Rành càng đẹp nết, đẹp người, rồi lập gia đình cùng thầy giáo Nguyễn Văn Cầm ở xã Tân Mỹ, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An.
Trong những năm chiến tranh, mẹ Rành đã cống hiến bao tâm sức cho cách mạng. Mẹ kiên quyết bám đất, bám làng, không vào ấp chiến lược của địch mà ở lại xã Phước Hiệp nuôi dưỡng cán bộ, chiến sĩ, du kích địa phương và dẫn đường cho bộ đội đánh giặc. Mẹ trực tiếp tham gia đào hầm, góp phần phát triển hệ thống địa đạo Củ Chi làm căn cứ chống Mỹ, ngụy. Địch nhiều lần bắt mẹ, hết dụ dỗ, lừa gạt đến tra tấn dã man hòng ép mẹ kêu gọi con cháu về đầu hàng và ly khai với cách mạng. Nhưng trước sau, mẹ vẫn một lòng một dạ kiên trung, bất khuất, bám trụ giữ đất, bảo vệ xóm làng. Trong cuộc sống gia đình, mẹ chịu những nỗi đau xé lòng, trong vòng 22 năm (từ năm 1947 đến năm 1969), mẹ đã nuốt nước mắt vào tim khi 8 người con trai và 2 người cháu lần lượt hy sinh trên chiến trường chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Đau thương chồng chất nhưng mẹ không gục ngã, vẫn gượng dậy, nén nỗi đau tiếp tục nuôi dưỡng bộ đội, phục vụ chiến đấu, bảo vệ xóm làng cho đến ngày toàn thắng.
Với công lao và thành tích to lớn, ngày 6-1-1978, mẹ Nguyễn Thị Rành được Đảng, Nhà nước tuyên dương Anh hùng LLVTnhân dân. Hơn một năm sau, ngày 26-1-1979, mẹ Rành qua đời, hưởng thọ 79 tuổi. Năm 1994, mẹ được Chủ tịch nước truy tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng. Bà Nguyễn Thị Duyên, 75 tuổi, ngụ cùng ấp với mẹ Rành, tâm sự: “Khi mẹ Rành qua đời, trong tủ của mẹ chỉ có 5 cái chén, đĩa, 1 cây đèn măng xông, 1 cái cối giã trầu bé tẹo và một xấp giấy báo tử. Cuộc đời mẹ vô cùng thanh bạch, cống hiến trọn vẹn cho quê hương, đất nước. Mẹ là biểu tượng sáng ngời về tinh thần kiên cường, bất khuất, hiến dâng những người con yêu thương cho sự nghiệp cách mạng”.
Ðể tri ân “Người mẹ Đất thép”, Ðảng bộ, chính quyền TP Hồ Chí Minh đã xây dựng Nhà tưởng niệm mẹ Rành tại ấp Trại Ðèn, xã Phước Hiệp. Tên mẹ được đặt cho con đường dài và một trường học, trạm y tế ở huyện Củ Chi. Tượng mẹ Nguyễn Thị Rành được dựng trước cửa chính Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ (quận 3, TP Hồ Chí Minh). Tinh thần, ý chí cách mạng và những đóng góp, hy sinh to lớn của mẹ cho nước, cho dân luôn được cấp ủy, chính quyền và nhân dân Củ Chi cũng như Thành phố mang tên Bác kính yêu trân trọng, tri ân. Mẹ Rành là tấm gương sáng của phụ nữ TP Hồ Chí Minh. Hình ảnh mẹ luôn ngời sáng trên con đường học tập, lao động, sáng tạo... của phụ nữ thành phố.
YẾN LONG