Trong số các di tích gắn với Cách mạng Tháng Tám ở TP Hồ Chí Minh, Bảo tàng TP Hồ Chí Minh là địa chỉ tiêu biểu được bảo tồn tốt và phát huy hiệu quả giá trị truyền thống văn hóa lịch sử. Mỗi năm, bảo tàng đón tiếp từ 350.000 đến 400.000 lượt khách. Bảo tàng hiện sưu tầm, lưu giữ hơn 345.000 tài liệu, hiện vật, trong đó có hơn 45.600 hiện vật gốc. Bà Phạm Dương Mỹ Thu Huyền, Giám đốc Bảo tàng TP Hồ Chí Minh cho biết: "Các hiện vật trưng bày tại bảo tàng như minh chứng hùng hồn cho lịch sử đấu tranh của nhân dân Việt Nam nói chung và nhân dân Sài Gòn-Chợ Lớn nói riêng. Hằng năm, vào dịp kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2-9, bảo tàng đều tổ chức trưng bày hoặc triển khai hoạt động giáo dục truyền thống cho người dân”.
Du khách tham quan, học tập truyền thống tại Bảo tàng Chứng tích chiến tranh.
Bảo tàng Chứng tích chiến tranh (TP Hồ Chí Minh) cũng đón nhiều đoàn đến tham quan, học tập, giáo dục truyền thống. Tại khu trưng bày chủ đề “Hậu quả chất độc da cam trong chiến tranh xâm lược của Mỹ ở Việt Nam”, các em thiếu nhi Trung tâm Nuôi dưỡng, bảo trợ trẻ em Linh Xuân (quận Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh) xếp hàng trật tự, chăm chú lắng nghe chị thuyết minh nói về tội ác của kẻ thù xâm lược, những hậu quả khủng khiếp mà chất độc da cam/dioxin gây ra đối với nhân dân Việt Nam. Nhiều em còn cẩn thận ghi lại trong cuốn sổ nhỏ những điều đáng nhớ. Em Bùi Phú Khang, học sinh lớp 9 của trung tâm chia sẻ: “Tham quan bảo tàng, em suy nghĩ rất nhiều khi xem bức ảnh chụp bà Nguyễn Thị Bích Ngọc (quận 11, TP Hồ Chí Minh) có ba người con đều bị di chứng chất độc da cam. Đó là hậu quả nặng nề do chiến tranh để lại, qua đó lên án tội ác của kẻ thù xâm lược”. Chị Hứa Thị Thái, Phó bí thư Chi đoàn Trung tâm Nuôi dưỡng, bảo trợ trẻ em Linh Xuân tiếp lời: “Hằng năm, trung tâm thường tổ chức tham quan cho các em tại các địa danh, di tích lịch sử vào dịp nghỉ hè, lễ, Tết. Mỗi lần tham quan các địa danh lịch sử này, các em có thêm những bài học lịch sử sinh động và có dịp hiểu thêm về tinh thần kiên trung, bất khuất của cha ông ta để bồi đắp lý tưởng, niềm tin và trách nhiệm với đất nước”.
Hiện nay, cùng với các ngành, các cấp của thành phố, Bảo tàng Chứng tích chiến tranh là một trong những đơn vị thực hiện tốt công tác giáo dục truyền thống. Bà Lê Thụy Hoàng Dung, Phó trưởng phòng Trưng bày, tuyên truyền, đối ngoại của bảo tàng cho biết: “Đưa bảo tàng đến với trường học là xu hướng tiếp cận mới mà bảo tàng đã thực hiện và sẽ phát huy trong thời gian tới để gắn kết bảo tàng với nhà trường. Từ đó, từng bước đưa nội dung tham quan bảo tàng vào chương trình giáo dục ngoài nhà trường của ngành giáo dục, thúc đẩy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong việc học môn Lịch sử”.
Tại TP Hồ Chí Minh, ngoài Trụ sở HĐND và UBND thành phố, Bảo tàng thành phố, còn có nhiều di tích khác gắn liền với Cách mạng Tháng Tám. Đó là đình Tân Túc bên sông Chợ Đệm (huyện Bình Chánh), căn cứ địa của Tỉnh ủy Chợ Lớn, nơi nuôi giấu LLVT khu vực Chợ Đệm chuẩn bị cho cách mạng. Đó là vườn Ông Thượng (nay là Công viên Tao Đàn), nơi lực lượng Thanh niên Tiền phong đã tổ chức lễ tuyên thệ với 70.000 người tham dự. Bác sĩ Phạm Ngọc Thạch đã đọc diễn văn khích lệ lòng yêu nước, kêu gọi quần chúng đứng lên đấu tranh giành độc lập... Đây là những địa điểm giáo dục truyền thống có tính thuyết phục cao và là “điểm đến” không thể thiếu của các cơ quan, đơn vị trong học tập lịch sử.
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Trọng Xuất, Phó chủ nhiệm thường trực Câu lạc bộ Truyền thống kháng chiến TP Hồ Chí Minh, một cán bộ lão thành cách mạng, nguyên là thành viên lực lượng Thiếu niên Tiền phong, một bộ phận của Thanh niên Tiền phong trong Cách mạng Tháng Tám rất tâm đắc khi thời gian gần đây, cùng với việc quảng bá, tôn tạo các di tích, đổi mới trưng bày ở các bảo tàng làm sống lại khí thế tổng khởi nghĩa, thành phố đã tổ chức trưng bày, triển lãm hình ảnh, tư liệu về Chủ tịch Hồ Chí Minh, Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2-9… ở phố đi bộ, công viên, các tuyến đường trọng điểm. Theo ông Nguyễn Trọng Xuất, việc phát huy giá trị truyền thống của các địa danh, di tích, bảo tàng... tạo hiệu ứng tuyên truyền, giáo dục truyền thống mạnh mẽ, lan tỏa trong mọi tầng lớp nhân dân. Ông chia sẻ: Với thế hệ nhân chứng lịch sử như chúng tôi, hoạt động kể chuyện truyền thống, giao lưu, viết sách luôn được duy trì và phát huy để “tiếp lửa” cho thế hệ hôm nay tiếp bước hào khí mùa Thu năm xưa, góp sức xây dựng "thành phố văn minh, hiện đại, nghĩa tình”.
Bài và ảnh: HỒNG GIANG