Tư duy và phương pháp quy hoạch

Trong gần 30 năm qua, kể từ khi khu đô thị mới phía nam thành phố được xác lập, vấn đề mở rộng không gian để hình thành và gắn kết những chức năng mới trong xu thế hội nhập và phát triển trở nên quan trọng. Tuy nhiên, theo đánh giá của Thành ủy TP Hồ Chí Minh, một số đề ánquy hoạch xây dựng chất lượng còn thấp, thiếu tính chiến lược lâu dài, chưa thực sự đóng vai trò đi trước một bước. Cán bộ làm công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch, quản lý xây dựng, quản lý đô thị năng lực chuyên môn còn nhiều hạn chế... Vì vậy, cần mạnh dạn đổi mới tư duy và phương pháp quy hoạch để có tầm nhìn và khung phát triển hợp lý. Theo GS, TS Nguyễn Trọng Hòa, Chuyên viên cao cấp Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh, cần phải có tầm nhìn mang tính chiến lược trong sử dụng không gian đô thị hiện hữu bằng việc phát triển các khu đô thị mới; đồng thời làm rõ vai trò của chính quyền đô thị-nhà đầu tư-người dân trong quản lý các khu đô thị đó. 

leftcenterrightdel
Quy hoạch gắn với phát triển hạ tầng tạo thuận lợi quản lý đô thị. Trong ảnh: Tuyến đường giao thông qua hầm Thủ Thiêm, quận 1, TP Hồ Chí Minh.

Trong mối quan hệ giữa TP Hồ Chí Minh với quy hoạch chung của cả vùng, sự phát triển thống nhất, hợp lý của thành phố sẽ thúc đẩy diện mạo liên kết vùng và tác động mạnh mẽ tới quy hoạch tổng thể. Cơ chế phối hợp vùng đang là vấn đề cần sự chỉ đạo thống nhất của Chính phủ và sự chủ động vào cuộc của chính quyền các địa phương. Đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh cho rằng: Việc thực hiện quy hoạch phải tính toán để hỗ trợ các địa phương xung quanh cùng phát triển; phải đổi mới mạnh mẽ hơn nữa tư duy quản lý đô thị từ Trung ương đến các địa phương, giải quyết mối quan hệ Trung ương và các địa phương trong vùng. 

Ở nước ta nói chung và TP Hồ Chí Minh nói riêng, việc quy hoạch đô thị vẫn được thực hiện trên cơ sở các quy định, chỉ tiêu được áp từ trên xuống. Bởi vậy, quá trình quy hoạch thiếu sự sáng tạo, đôi khi chưa bảo đảm phù hợp với thực tế địa phương. Theo Giám đốc Sở Quy hoạch-Kiến trúc TP Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Thanh Nhã, để quản lý tốt đô thị cần có quy hoạch hoàn thiện, hợp lý, khả thi, bảo đảm thống nhất giữa quy hoạch với quản lý kiến trúc. Vấn đề là đổi mới tư duy nguồn nhân lực làm công tác quy hoạch, thay đổi cách nghĩ, cách làm ngay từ khâu xây dựng đề án quy hoạch đến triển khai, rà soát xử lý phát sinh… Có như vậy, công tác quy hoạch mới luôn đi trước, nhưng vẫn có tính lâu bền, tạo thuận lợi để phát triển toàn diện thành phố trong xu hướng hội nhập.

Phát triển hạ tầng giao thông

Hạ tầng, trong đó có hạ tầng giao thông (HTGT), luôn là vấn đề quan trọng trong toàn bộ công tác quản lý đô thị. Ông Bùi Xuân Cường, Giám đốc Sở Giao thông vận tải TP Hồ Chí Minh cho rằng, việc xem xét công tác quản lý đô thị nói chung và quản lý giao thông đô thị của TP Hồ Chí Minh không chỉ dừng lại ở nội vi thành phố, mà cần xem xét mối tương quan với mức độ quản lý của các tỉnh, thành phố lân cận. Theo định hướng phát triển chùm đô thị đa cực, trong đó TP Hồ Chí Minh là hạt nhân, thì chính quyền đô thị vệ tinh cũng cần được quan tâm đúng mức. HTGT các địa phương đều tốt, đều thuận lợi sẽ giảm áp lực giao thông cho TP Hồ Chí Minh; đồng thời tạo khả năng kết nối giao thông thuận tiện giữa đô thị hạt nhân và đô thị vệ tinh.

Hiện nay, cùng với khó khăn do tốc độ gia tăng dân số nhập cư, thì ách tắc giao thông cũng là thách thức không nhỏ của TP Hồ Chí Minh. Hệ thống HTGT thành phố đang bộc lộ những hạn chế, bất cập cần khắc phục. Đây là một trong những yếu tố của công tác quản lý đô thị, phản ánh thực trạng của cơ sở hạ tầng và khả năng giải quyết vấn đề phát sinh của đội ngũ cán bộ. Theo GS, KTS Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, quy hoạch cần gắn với hệ thống giao thông của nội bộ thành phố và liên kết vùng. Để quản lý sự phát triển của thành phố, nhất là vấn đề giao thông, hạ tầng kinh tế, hạ tầng xã hội cần liên kết vùng, phát triển vùng. Cùng với đó, cần tập trung xây dựng hệ thống giao thông công cộng tốt nhất để tạo thuận lợi cho việc đi lại của người dân.

Vấn đề đặt ra là, khâu quy hoạch xây dựng hạ tầng phải có tầm nhìn lâu dài, tránh tình trạng “ăn xổi, ở thì”, cứ san ủi, lấp rồi lại đào đắp, xây dựng hệ thống thoát nước, hồ chứa gây lãng phí và thiếu hiệu quả. Các dự án bất động sản phải đi đôi với hạ tầng đô thị và chỉnh trang đô thị, ưu tiên cho HTGT. Quy hoạch phải gắn với phát triển hạ tầng, giảm tải tình trạng ách tắc giao thông, khắc phục ngập úng trên toàn địa bàn tạo thuận lợi nhất cho người dân. Có vậy mới góp phần cho công tác quản lý đô thị thêm hiệu quả, đáp ứng nhu cầu xây dựng thành phố thông minh.

Bài và ảnh: YẾN LONG